Grzybica skóry i paznokci

Grzybice skóry i błon śluzowych należą do grupy chorób zakaźnych wywołanych przez grzyby chorobotwórcze. Zakażenia grzybicze skóry należą do najczęstszych chorób, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarza rodzinnego oraz do dermatologa. Jedna z częstszych form zakażenia jest grzybica paznokci. Nie każdy kontakt z zarodnikami grzyba powoduje rozwój choroby, ponieważ w pełni zdrowy organizm człowieka, dzięki licznym mechanizmom obronnym skóry, często potrafi zwalczyć infekcję grzybiczą. Nieznaczne jednak zachwianie równowagi (homeostazy) organizmu umożliwia grzybom wniknięcie do naskórka czy skóry. Wbrew pozorom grzybica nie jest wynikiem braku higieny. Wręcz przeciwnie – zbyt częsty kontakt z wodą i wyjaławiającymi skórę detergentami może sprzyjać jej rozwojowi.

Do zakażenia może dojść podczas:

• noszenia pożyczonego obuwia, np. do uprawiania sportów (łyżwy, buty narciarskie, tenisówki na kręgielni)
• przymierzania obuwia w sklepie
• korzystania ze wspólnych urządzeń sanitarnych (pryszniców, umywalek, ubikacji)
• noszenia niewygodnego obuwia (ucisk, zgniatanie powoduje deformację płytek paznokciowych)
• zamieszkiwania dużych skupisk ludzi (hoteli, sanatoriów, internatów)
• korzystania z usług kosmetyczki w ośrodkach odnowy biologicznej (źle zdezynfekowane narzędzia do pedikiuru i manikiuru)
• noszenia nieprzewiewnego, gumowego obuwia, a także bielizny i skarpet wykonanych z tworzyw sztucznych
• korzystania ze wspólnych ręczników, grzebieni
• dotykania bezdomnych, chorych zwierząt (psów, kotów).

Może dotyczyć owłosionej skóry głowy oraz brody. Grzybicę owłosionej skóry głowy najczęściej spotyka się u dzieci. W przypadku grzybicy drobnozarodnikowej powierzchownej na głowie można stwierdzić liczne ogniska złuszczania skóry z jakby równo przystrzyżonymi włosami. Podobne ogniska wyłysienia o złuszczającej się powierzchni, ale mniej liczne, w obrębie których włosy są różnej długości, spotyka się w grzybicy strzygącej powierzchownej.

Grzybica owłosionej skóry brody dotyczy mężczyzn. Może przebiegać zarówno w postaci zapalnych guzów, z których sączy się treść ropna, jak i ognisk złuszczających z „wystrzyżonymi” włosami.

Może dotyczyć każdej okolicy ciała. Grzybica drobnozarodnikowa i grzybica strzygąca skóry gładkiej dają podobny obraz kliniczny. Mogą to być ogniska rumieniowo-obrzękowe z grudkami i krostami na obwodzie lub ogniska rumieniowo-złuszczające z różnie nasilonym odczynem zapalnym. Często, zwłaszcza u mężczyzn, zmiany o tym charakterze występują w pachwinach.

Istnieją trzy odmiany tej grzybicy. W odmianie międzypalcowej, w której najczęściej zajęte są przestrzenie pomiędzy III i IV palcami stopy (zewnętrznymi), dominują maceracja naskórka, rumień i złuszczanie. W odmianie potnicowej stwierdza się ogniska rumieniowo-wysiękowe z licznymi pęcherzykami w okolicy śródstopia. Zmiany o innym charakterze stwierdza się w przypadku odmiany złuszczającej, gdzie rumieniowo-złuszczające ogniska z nadmiernie zrogowaciałym naskórkiem lokalizują się na podeszwach i bocznych częściach stopy.

Może dotyczyć paznokci rąk lub (częściej) stóp. Praktycznie nie występuje u dzieci. Najczęściej zajęte są paznokcie palców zewnętrznych (przewlekły ucisk). Zmiany na płytkach paznokciowych polegają na ich zgrubieniu, przebarwieniu, łamliwości, nadmiernym rogowaceniu i pobruzdowaniu.  Z czasem paznokieć staje się kruchy i łamliwy, może też dojść do wykruszenia się płytki paznokciowej.

Leczenie zakażeń grzybiczych obejmuje stosowanie preparatów zewnętrznych, leków doustnych, dezynfekcję obuwia i bielizny oraz przestrzeganie zasad profilaktyki. Po zakończeniu leczenia niezbędne wydaje się wykonanie dezynfekcji.  Najlepszym sposobem eliminacji zarodników grzybów z otoczenia jest jednak wymiana obuwia, bielizny, skarpet na nowe. W ostatnich latach wachlarz preparatów przeciwgrzybiczych znacznie się poszerzył.  W leczeniu grzybicy zastosowanie znajdują: terbinafina, itrakonazol, flukonazol. Leki te są dostępne w postaci szamponów, kremów, maści, pudrów, lakierów do paznokci i aerozoli.

W przypadku potwierdzonej infekcji grzybiczej lekarz zaleci odpowiednie leczenie oraz ustali czas trwania kuracji. Wynik leczenia zależy w głównej mierze od współpracy pacjenta z lekarzem. Systematyczne wizyty kontrolne, nieprzerywanie leczenia i przestrzeganie zasad profilaktyki to niezbędne warunki do osiągnięcia powodzenia w leczeniu.